chỉ dẫn cách cúng giá»— tổ nghá» nghệ thuáºt ngà y 11 và 12 âm lịch
Ngà y 12/8 âm lịch hà ng năm được xem là ngà y ý nghÄ©a trá»ng đại của những ngÆ°á»i hoạt Ä‘á»™ng trong lÄ©nh vá»±c sân khấu. Vì đó là ngà y để má»—i ngÆ°á»i nghệ sÄ© thắp nén hÆ°Æ¡ng tri ân cha ông, những ngÆ°á»i thầy, những tiá»n bối đã có công khai khẩn bá»™ môn nghệ thuáºt sân khấu truyá»n thống, đặc biệt là bá»™ môn hát bá»™, chèo, cải lÆ°Æ¡ng.
Từ năm 2010 ngà y nà y cÅ©ng được chá»n là ngà y sân khấu Việt Nam và đây là ngà y liên hoan há»™i diá»…n tôn vinh những vỡ diá»…n, những vai diá»…n, những nghệ sÄ© xuất sắc trong năm qua. Äây cÅ©ng là dịp tổng kết đánh giá hoạt Ä‘á»™ng sân khấu. Ngà nh Ä‘iện ảnh sẽ nối phát huy tinh thần uống nÆ°á»›c nhá»› nguồn, thăm viếng những ngÆ°á»i thầy, nghệ sÄ© già yếu, neo ngÆ°á»i có tình cảnh khó khăn.
Giỗ tổ ngà nh điện ảnh bắt nguồn từ đâu?
Cứ đến ngà y những ngà y giữa tháng 8 âm lịch thì Ä‘iện ảnh các nÆ¡i lại rá»™n rã chuẩn bị cúng tổ. Dù báºn rá»™n nhÆ° thế nà o, các nghệ sÄ© cúng gác lại công việc, chia thà nh từng Ä‘oà n, đến sân khấu nà y thắp hÆ°Æ¡ng, qua sân khấu khác thắp hÆ°Æ¡ng, thắp hÆ°Æ¡ng từ rạp nà y qua rạp khác. NhÆ°ng khi được há»i tổ nghiệp là ai thì má»—i ngÆ°á»i lại kể theo má»™t cách khác nhau.
NSƯT Kim Tá» Long cho biết: “Từ khi bÆ°á»›c và o lÄ©nh vá»±c nghệ thuáºt, hầu nhÆ° nghệ sÄ© nà o cung luôn tin rằng có dốt. Mặc dù vẫn chÆ°a biết chÃnh xác tổ nghiệp của ngà nh là ai chỉ biết đó là đấng khôn thiêng, luôn dõi theo ngà nh. Các nghệ sÄ© tin tưởng.# và thá» cúng. Những ngÆ°á»i lá»›n tuổi thì rất tin tưởng.# và trá»ng, trÆ°á»›c khi lên Ä‘iện ảnh luôn thắp hÆ°Æ¡ng, khấn tổ nghá». Và rất nhiá»u việc xảy ra thá»±c tế chỉ cần thắp hÆ°Æ¡ng khấn tổ má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u được há»™ trìâ€
Trong những giai thoại vỠông tổ sân khấu, giai thoại chúng tôi được nghe nhiá»u nhất là hai vị hoà ng tá» mê coi hát đến mức chết trong buồng hát. hồn của há» thẳng tắp hiện lên coi hát và phù há»™ nên ngÆ°á»i trong nghá» bèn láºp bà n thá» 2 vị là tổ. Ngà y 12/08 chÃnh là ngà y 2 vị hoà ng tá» mất.
Bên cạnh đó, còn có giai thoại phổ biến khác vá» truyá»n thuyết “ông tổ ngà nh sân khấu. Ông tổ xuất thân từ ăn xin. cho nên, nghệ sÄ© rất kiêng kỵ cho tiá»n ăn xin, ăn mà y vì cho rằng nhÆ° thế là xúc phạm đến tổ nghiệp.
NSND Äinh Bằng Phi cho rằng, những giai thoại nà y được dá»±ng ra thá»±c chất là tạo sá»± tin tưởng. Những ngÆ°á»i là m Ä‘iện ảnh Ä‘á»u cho mình là con cháu của “ông tổâ€. Ông cÅ©ng giảng giải thêm: “Những ngÆ°á»i Ä‘i trÆ°á»›c đặt ra những giai thoại nà y vừa dá»±a trên thá»±c tiá»…n, vừa có chút hoang Ä‘Æ°á»ng, truyá»n khẩu từ Ä‘á»i nà y sang Ä‘á»i khác. Giai thoại hai vị hoà ng tá» không rõ tên, không rõ chẳng lẽ. Còn nói ông tổ là ăn website mà y, tại sao? Nghá» có 3 vị Thánh Tổ gồm Tiên SÆ°, tổ sÆ° và Thánh trong ba vị Thánh tổ nghá» có má»™t ngÆ°á»i là hà nh khất. nên giá»›i nghệ sÄ© eo sèo cho tiá»n vì há» nghÄ© rằng cùng má»™t ông Tổ không nên bố thà cho nhau. Câu chuyện nà y tồn tại quá lâu nên khi được truyá»n miệng lại cÅ©ng khác Ä‘i Ãt nhiá»u khiến các các nghệ sÄ© trẻ sau nà y hiểu lầm.
Theo những nghệ sÄ© là m nghá» lâu năm, phong tục thá» rổ khởi hà nh từ các Ä‘oà n hát bá»™i dần lan sang cải lÆ°Æ¡ng, tuồng chèo, kịch nói… Vá» sau, ca sÄ©, diá»…n viên, ngÆ°á»i mẫu, nhà sinh sản, nhạc sĩ… cÅ©ng dá»± và duy trì việc cúng tổ hà ng năm và khấn tổ trÆ°á»›c khi ra diá»…n.
Cách cúng giỗ tổ nghỠsân khấu của nghệ sĩ Việt
Má»—i năm đến ngà y giá»— tổ, các nghệ sÄ© trong Nam, ngoà i Bắc Ä‘á»u có những hoạt Ä‘á»™ng để tôn nghá» và tưởng nhá»› tổ nghiệp.
Các Ä‘Æ¡n vị và điện ảnh thÆ°á»ng tổ chức lá»… giá»— tổ riêng nhÆ°ng thÆ°á»ng có 3 hoạt Ä‘á»™ng chÃnh: Lá»… dâng hÆ°Æ¡ng, dâng hoa Tổ nghá»; Lá»… tri ân những nghệ sÄ© cao tuổi, tưởng nhá»› những nghệ sÄ© đã mất và vinh doanh những nghệ sÄ© đã có những đóng góp nổi báºt; rút cuá»™c là những tiết mục văn hóa nghệ thuáºt đặc sắc.
Các nghệ sÄ© khắp nÆ¡i hÆ°á»›ng vá» tổ nghá». Äến vá»›i ngà y giá»— tổ trá»ng thể, ngÆ°á»i mang hoa, ngÆ°á»i mang trái cây, ngÆ°á»i mang heo quay, ngÆ°á»i mang gà luá»™c dâng lên bà n Ä‘á»™c tổ để trình bà y lòng tôn kÃnh đến tổ nghiệp, ngóng tổ nghá» phù trì sá»± nghiệp gặp may mắn ngà y má»™t phát triển.